کتاب پسر ته کلاس فقط روایت پناهجویی و مشکلات آن‌ها نیست، کتاب به درستی درباره‌ی نظرات مختلف درباره‌ی پناهجویی و پناهجویان متناسب با سن و سال بچه‌ها صحبت می‌کند و مشکلات پناهجویان را محدود به عبور از مرزها نمی‌داند. این کتاب پذیرفته شدن و ماندن پناهنده‌ها در دنیای جدید را هم مورد توجه قرار داده است.
چندسالی است که مهاجران و مهاجرت سوژه‌ی بسیاری از کتاب‌های کودک و نوجوان شده است. جنگ در خاورمیانه و بی‌خانه شدن هزاران خانواده موضوع تازه‌ای نیست؛ اما برای نسل جدید غریب‌تر از نسل‌های قبلی است. پسر ته کلاس هم روایت پناهجوی سوری به نام احمت است که ما از زبان دختر نه ساله‌ای می‌خوانیمش که خانواده‌ی خودش هم در سالیان دور به عنوان مهاجر از اتریش و فیلیپین به انگلستان آمده‌اند.
داستان از یک صندلی خالی شروع می‌شود که اوایل سال کسی روی آن ننشسته است؛ اما یک روز که الکسا و دوستانش تام، جوزی و مایکل سر کلاس حاضر می‌شوند پسری را ته کلاس می‌بینند که با یک کیف قدیمی قرمز جای خالی را پر کرده است. الکسا از همان نگاه اول متوجه می‌شود که باید راهی برای دوستی با پسر ته کلاس پیدا کند، چون او را غمگین و تنها می‌بیند؛ اما چطور؟ احمت زنگ‌های تفریح به حیاط مدرسه نمی‌رود. با هیچ‌کس صحبت نمی‌کند و در دنیای خودش سیر می‌کند.
الکسا راوی داستان سعی می‌کند از همان روز اول قدم‌های کوچک اما اثرگذار بردارد. او زمانی که همه بچه‌ها به سمت خانه در حرکتند به سمت احمت می‌رود و شکلات‌هایی را که خیلی دوست دارد به او می‌دهد. اولین ارتباط با لبخند احمت شکل می‌گیرد. کم کم دوستان دیگر الکسا هم به فکر هدیه دادن به احمت می‌افتند و آن چهار نفر با خوراکی‌ها و برچسب‌هایی که خودشان خیلی دوست دارند، غیرمستقیم می‌خواهند راهی برای گفت‌وگو با احمت باز کنند.
احمت پناهجوی سوری است که تازه به لندن رسیده است. زبان انگلیسی نمی‌داند و از خانواده‌اش خبری در دست نیست. قلدرهای مدرسه هم از توجه به احمت عصبانی هستند و از هیچ راهی برای بیشتر اذیت کردن احمت دریغ نمی‌کنند. احمت خانواده‌ای ندارد و به صورت موقت با خانمی زندگی می‌کند. راه طولانی و خطرناکی را پشت سر گذاشته است و اتفاقات دردناکی را از جنگ و بی‌خانمانی به چشم دیده است.
الکسا و دوستانش در ابتدا تصوری از پناهجویان و مهاجران و جنگ‌های خاورمیانه ندارند. همه‌چیزِ احمت برایشان مبهم و معماست. از احساسات کودکانه‌شان فقط این را متوجه می‌شوند که احمت نیاز به کمک فوری آن‌ها دارد. در کتاب کم‌کم با پشتیبانی معلم مدرسه و مادر الکسا بچه‌ها از مفاهیم پناهجویی و مهاجرت و چرایی جنگ آگاه می‌شوند و هرچه بیشتر می‌دانند بیشتر دل‌شان می‌خواهند برای احمت کاری کنند، مخصوصا از روزی که احمت از زندگی‌اش نقاشی‌هایی کشید و سر کلاس قصه جنگ و پناهجویی‌اش را با نقاشی‌ها برای بچه‌ها روایت کرد.
همین روایت و صحبت خصوصی الکسا و احمت درباره‌ی خانواده‌اش، همچنین شنیدن خبری که بسته شدن مرزهای انگلستان به روی پناهجویان را اعلام می‌کرد، عزم الکسا و جوزی و تام و مایکل را جزم کرد که نقشه‌ای بکشند که خانواده‌ی احمت را قبل از بسته شدن مرزها پیدا کنند. هرچند بچه‌ها متوجه نمی‌شدند که چرا عده‌ای پذیرش پناهجویان را ندارند و عده‌ای مانند نماینده مجلس یا آقای گرگر از پناهجویان متنفرند. آن‌ها مطمئن‌ترین و عملی‌ترین نقشه‌ای را که به ذهن‌شان رسید، اجرایی کردند؛ رفتن به کاخ باکینگهام و دیدار با ملکه انگستان!
آن‌ها کودکانی خبرساز می‌شوند، اما چنان که در دنیای واقعی همیشه از هر رفتاری برداشت‌های متفاوتی می‌شود در دنیای کتاب پسر ته کلاس هم کار بچه‌ها به نحو‌های مختلفی برداشت می‌شود و با کمک مدیر و معلم مدرسه و خانواده‌های الکسا و دوستانش آن‌ها می‌توانند مردم بیشتری از شهرشان را با خودشان هم‌سو کنند.
کتاب پسر ته کلاس فقط روایت پناهجویی و مشکلات آن‌ها نیست، کتاب به درستی درباره‌ی نظرات مختلف درباره‌ی پناهجویی و پناهجویان متناسب با سن و سال بچه‌ها صحبت می‌کند و مشکلات پناهجویان را محدود به عبور از مرزها نمی‌داند. این کتاب پذیرفته شدن و ماندن پناهنده‌ها در دنیای جدید را هم مورد توجه قرار داده است، موضوعی که کمتر کتاب‌های مربوط به پناهجویان به آن می‌پردازند. معمولاً کتاب‌هایی از این دست کشور پذیرنده را کشوری همراه و همدل پناهجویان نشان می‌دهد ولی پسر ته کلاس آن روی سکه‌ی پناهجویی را هم نشان می‌دهد. خیلی‌ها حاضر به پذیرش آن‌ها نیستند و فقط کشورشان برای خودشان می‌خواهند.
کتاب کشمکش‌های خوبی دارد. بچه‌ها تا رسیدن به احمت باید چندین گام بلند بردارند. اینجاست که مفهوم دوستی و همدلی خیلی پررنگ می‌شود و بعد از دوستی با احمت حالا نوبت حل مسئله‌ی اساسی اوست. او که پدر و مادرش در کنارش نیستند و خواهرش را هم در هنگام عبور از دریا از دست داده است. کتاب پسر ته کلاس احساسات بچه‌ها، خشم‌شان، هیجان‌شان، جست‌وجو برای پیدا کردن راه‌حل و مهربانی‌شان را به خوبی روایت کرده است. کتاب پر از احساساتی است که هر مخاطبی را برای کمک به پناهجویان به تقلا وا می‌دارد و اتفاقاً آخر کتاب با اطلاعاتی که درباره‌ی پناهجویی به مخاطب داده می‌شود و هفت پرسشی که شما را عمیقاً به فکر وا می‌دارد، سعی کرده افکار مخاطب را برای مدت کوتاهی هم که شده به سمت این بحران جهانی سوق دهد.
پسر ته کلاس علاوه بر این‌ها دنبال درست کردن پازل هویتی بچه‌ها هم هست. یکی از مشکلات اساسی‌ای که بچه‌های پناهجو معمولاً با آن مواجه می‌شوند گم شدن این پازل هویتی است. نمی‌دانند به کجا تعلق دارند و باید دنبال چه چیزی بروند. زبان‌شان، فرهنگ‌شان، آداب و رسوم‌شان و حتی خوراکی‌های‌شان را در دنیایی دیگر گذاشته‌اند و به سمت دنیای نو آمده‌اند.
کتاب را آنجالی ک، رئوف که تبعه‌ی انگلستان است و ریشه بنگلادشی دارد نوشته است. او که خودش در کمپ‌های پناهجویی با کودکان و نوجوانان کار می‌کند، این کتاب را بر اساس تجربیاتش در اردوگاه‌های پناهجویان نوشته است. پیپا کرنیک تصویرگر کتاب هم کمک بسیاری در بهتر شدن فضای داستان کردن است. تصاویر او از نقاشی‌های احمت و حضور بچه‌ها در کاخ باکینگهام همدلی مخاطب را با کتاب بیشتر کرده است. ترجمه خوب و روان کتاب هم از محبوبه نجف‌خانی است که به نظر می‌رسد آنچه را رئوف می‌خواسته به خوبی منتقل کرده است. پسر ته کلاس را طوطی بخش کودک و نوجوان انتشارات فاطمی با رعایت کپی‌رایت منتشر و روانه بازار کرده است.
پسر ته کلاس برای این روزهایی که پرچم سیاه طالبان در افغانستان دوباره علم شده است و هزاران خانواده بی‌خانمان شده‌اند، برای انجام رفتار درست و درک بهتر هم‌زبانان افغانستانی مقیم ایران و پذیرش آن‌ها به کشورمان کتاب بسیار مناسبی است که معلمان، مددکاران و تسهیلگران از خواندن و معرفی آن به کودکان و نوجوانان نباید غافل شوند.
